Dieta w Hashimoto
Zapalenie tarczycy Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, która niszczy komórki tarczycy. Czynnik genetyczny stanowi, główną przyczynę powstawania choroby Hashimoto, natomiast do jej przebudzenia są potrzebne niekorzystne czynniki środowiskowe, śmieciowe wysoko przetworzone jedzenie, stres bardzo szeroko pojęty, przejedzenie, dysbioza jelitowa i wymieniać można by było jeszcze długo. Jest potrzebny czynnik zapalny, który cały proces uruchomi.
„Dwa słowa” o chorobie Hashimoto.
Okazuje się, że badania pokazują, że osoby z Hashimoto, bardzo często mają niedobory pokarmowe, magnezu, żelaza, cynku, selenu, witamin z grupy B, A, D, C, jodu…….
Metabolizm osób chorujących na Hashimoto jest osłabiony, co oznacza nie tylko wolniejsze chudnięcie, ale i słabsze wykorzystywanie przez organizm składników odżywczych. Tu odpowiednio większe spożycie pełnowartościowego białka, żelaza, błonnika pokarmowego, nienasyconych kwasów tłuszczowych, warzyw i owoców o właściwościach przeciwzapalnych i nie tylko, staje się kluczem do gaszenia stanu zapalnego, który cały czas się tli.
Odpowiednio zbilansowana dieta w Hashimoto staje się celowym działaniem, który jest niezbędny do wspomagania organizmu. Można to porównać do samochodu, który trzeba zalać odpowiednim paliwem. Bez odpowiedniego paliwa samochód nie pojedzie.
Dieta w Hashimoto na co zwracać szczególną uwagę?
Białko w diecie Hashimoto:
- Osoby z niedoczynnością tarczycy powinny spożywać białko pełnowartościowe nawet w ilości do 20% dziennego zapotrzebowania. Zwiększenie białka może być pomocne w redukowaniu nadmiernie rozwiniętej masy ciała.
- Białko powinno pochodzić z produktów nieprzetworzonych np. mięso, ryby morskie, jaja, rośliny strączkowe.
- Niedożywienie białkowe nasila niedobór jodu, najczęściej także obserwuje się podwyższone TSH u osób chorych na Hashimoto.
Kwasy omega 3 w diecie Hashimoto:
- Nadają one płynność komórkową, są bardziej wrażliwe na działanie hormonów tarczycy, na komórki docelowe.
- Działają przeciwdepresyjnie, przeciwzapalnie, poprawiają pamięć, koncentrację i metabolizm cholesterolu.
- Źródła kwasów Omega 3, jest olej rzepakowy, lniany, orzechy włoskie, nasiona chia, nasiona konopne, tłuste ryby morskie.
- Rzadziej powinno się korzystać z oleju słonecznikowego z pestek winogron, kokosowego (mają one za dużo omega 6 w stosunku do omega 3). Gdy jest dużo Omega 6 w diecie, Omega 3 się nie przyswaja (najlepszy stosunek omega 6 do omega 3 to 4:1).
- Spożywanie tłustych ryb lub suplementacja WNKT omega-3, kwasem eikozapentaenowym (EPA) i kwasem dokozaheksaenowym (DHA) może zmniejszać stan zapalny. Dodatkowo badania Benvenga, S. i in. wskazują na obniżenie przeciwciał tarczycowych w surowicy Kobiet ciężarnych przy spożywaniu tłustych ryb. Dodatkowo ryby tłuste zawierają selen, jod, żelazo, cynk, które są niezmiernie istotne w diecie osób z Hashimoto.
JOD w diecie Hashimoto:
Źródła jodu – sól kuchenna jodowana, tłuste ryby morskie, wody mineralne (piwniczanka, muszynianka…).
Wyższe zapotrzebowanie u kobiet w ciąży 220µg RDA (kretynizm – rozwój układu nerwowego u płodu).
W chorobie Hashimoto ogranicza się spożycie jodu (ryby 2 razy w tygodniu.Jod + Selen (w przypadku suplementacji, selen chroni przed szkodliwym działaniem jodu). UWAGA, jod i selen w nadmiarze są związkami szkodliwymi dla zdrowia – suplementacja pod okiem specjalisty.
Nadmiar jodu powoduje powstawanie wola tarczycy, spożycie 1 mg dziennie może prowadzić do osłabienie tarczycy i efektu Wolffa-Chaikoffa. Spada wówczas funkcjonowanie tarczycy, po kilku dniach następuje powrót do normalnej syntezy tyroksyny i trijodotyroniny. Problem polega na tym, że u części pacjentów tarczyca nie wraca do naturalnej produkcji hormonów i rozwija się trwała niedoczynność tarczycy.
Budzi wiele kontrowersji szczególnie w chorobie Hashimoto. Suplementacja może spowodować wzrost przeciwciał aTPO TPO. Jod + selen +cynk + B complex. Suplementacja pod okiem lekarza.
Witamina D3 w diecie Hashimoto:
- Przed dodatkową suplementacją najlepiej sprawdzić poziom witaminy D3 w organizmie. W tym celu przeprowadza się badania sprawdzające poziom metabolitu D3 (25(OH), lub 1,25(OH)). W razie niedoborów, należy pobierać odpowiednio większą dawkę witaminy D3.
- Mamy populacyjny brak witaminy D3, zgodnie z tym zostały opracowane zasady suplementacji i leczenia witaminą D (nowelizacja z 2018) http://mavipuro.pl/jourarch/PN2018001.pdf.
- Osoby chore na Hashimoto, w porównaniu z osobami zdrowymi, mogą mieć nawet 2 krotnie niższy jej poziom we krwi.
- Skutkiem niedoboru witaminy D jest nie tylko nasilenie procesu zapalnego w tarczycy i zwiększenie miana przeciwciał antytarczycowych, jak również wzrost wydzielania TSH i zmniejszenie stężenia hormonów tarczycy we krwi.
- Dieta w Hashimoto powinna mieścić, produkty zawierające witaminę D, czyli np. łosoś świeży, śledź w oleju, śledź marynowany, dorsz świeży, makrela, żółtko jaj, sery żółte. Dodatkowo bezpieczna ekspozycja na słońce także jest zalecana zgodnie z nowelizacją z 2018 roku.
- W czasie suplementacji witaminą D powinna być zapewniona odpowiednia podaż wapnia w diecie.
Selen w diecie Hashimoto:
- Selen (jod szkodzi przy niedoborze selenu), długotrwały niedobór selenu może być przyczyną złej przyswajalności jodu, co nasila rozwój objawów niedoczynności tarczycy. W przypadku zaleconej przez specjalistę suplementacji zaleca się przyjmowanie jodu w towarzystwie selenu (pora przyjmowania – obiad).
- Odpowiedzialny za tworzenie i rozpad już zbędnych hormonów tarczycy.
- Źródła z pożywienia: podroby, ryby, owoce morza, czerwone mięso, drób, jaja, drożdże, nasiona słonecznika.
Cynk w diecie Hashimoto:
- Niedobór cynku skutkuje rozwojem niedoczynności tarczycy, w tym obniżenia tempa przemiany materii.
- Niedobory są najczęściej wywołane z powodu mało urozmaiconej diety. Znajdziemy go głównie w produktach zbożowych, kaszy gryczanej, jaglanej (30-40 %), mięsie (28-34%), zarodkach pszennych, pestkach dyni. Większość Polaków dostarcza cynku wraz z produktami zbożowymi, a eliminowanie produktów z glutenem bez podstaw, może doprowadzić do niedoborów cynku. W przypadku suplementacji radzi się przyjmować go wieczorem.
- Bez niego nie możemy dobrze wykorzystywać tłuszczów, białek, węglowodanów.
Źródła w pożywieniu: ostrygi, mięso, wątróbka, kraby, sery żółte, kasza gryczana, jaja, ryż, ryby, pestki dyni, nasiona słonecznika
Prawidłowe stężenie cynku we krwi mieści się w granicach 70-120 µmol/l.
Suplementacja – organiczna: chelat, cytrynian, glukonian, octan.
Dawkowanie: np. chelatu cynku:
Przy niedoborach poniżej 70 µmol/l wskazana jest suplementacja 25-30 mg u kobiet i 40-50 mg u mężczyzn przez okres 3 miesięcy.
Magnez w diecie Hashimoto:
- Silny niedobór podnosi ryzyko rozwoju Hashimoto, natomiast u chorych potęguje objawy z powodu zaburzeń pracy układu odpornościowego.
- Źródłem jest woda Muszynianka (53 % dziennego zapotrzebowania – 1 butelka), kasza gryczana, szczaw, pestki dyni, szpinak, soja, botwinka, kiełki pszenicy, komosa ryżowa, fasola biała, koperek, kakao gorzkie, migdały.
- Niedobór magnezu będzie zmniejszać korzyści płynące z suplementacji Witaminą D3. Jest to jeden z kluczowych elementów potrzebnych do prawidłowego metabolizmu witaminy D3.
- Odpowiednia podaż magnezu w codziennej diecie może zaowocować: lepszą tolerancją stresu psychologicznego, obniżeniem lęku i napięcia emocjonalnego, poprawą w zakresie jakości i długości snu, wzrostem syntezy melatoniny i zmniejszeniem poziomu kortyzolu, korzystnym działaniem w leczeniu bezsenności.
Żelazo w diecie Hashimoto:
- Zawarte jest w cząsteczce jednego z ważnych enzymów prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Jego niedobór blokuje aktywność peroksydazy tarczycowej, co może zmniejszyć syntezę hormonu tarczycy i prowadzi do wzrostu TSH. Niedokrwistość zatem, może prowadzić do rozwoju Hashimoto, a poprawna podaż tego składnika z dietą może poprawić funkcjonowanie tarczycy.
- W diecie osób z niedoczynnością tarczycy powinny występować produkty będące dobrym źródłem żelaza (podroby, żółtko jaja, pestki dyni, otręby pszenne, zarodki pszenne, suche nasiona roślin strączkowych, fasola, soczewica, mak, nasiona sezamu, orzechy pistacjowe).
- Bardzo często u osób zdiagnozowanych na Hashimoto, obserwuje się anemię i niską zawartość Ferrytyny (min. 50 µg/l, najlepiej około 100). Ferrytyna jest to rodzaj białka, który magazynuje zapas żelaza.
- Wchłanianie żelaza wspomaga witamina C (mięso najlepiej z warzywami/natka pietruszki).
- Za niedobór może być odpowiedzialnych kilka czynników:
. Dysbioza jelitowa
. Upośledzenie wchłaniania
. Niedobory w diecie
. Problemy żołądkowo-jelitowe
. Zaburzenia hormonalne (które prowadzą do mięśniaków macicy, infekcji bakteryjnych i pasożytniczych, obfitych miesiączek).
Żelazo występuje w postaci:
– Hemowej (mięso, żółtka, ryby itd.)
– Niehemowej (natka pietruszki, brokuły, fasola, szpinak, jarmuż itd.) – najlepiej w diecie Hashimoto, aby były poddane na przykład obróbce termicznej, poszatkowane, poddane fermentacji, co zmniejszy ilość goitrogenów.
- W zaawansowanych anemiach suplementacja żelazem jest konieczna. Powinna być przeprowadzana pod okiem lekarza.
- Posiłki nie powinny być popijane kawą, herbatą, to utrudnia wchłanianie żelaza z posiłku.
- Posiłki z mięsem nie powinny zawierać np. sera żółtego. Wapń zawarty w serze znacznie ograniczy wchłanianie żelaza z mięsa. Zasada ALBO-ALBO – np. kanapki z wędliną i warzywami, albo kanapki z serem i warzywami.
Zadbaj o jelita w diecie Hashimoto:
Jelita to w znacznej większości nasz układ odpornościowy i są one powiązane z procesami autoimmunologicznymi. Już sama choroba Hashimoto i wahania poziomów hormonów tarczycy, mogą wpływać na stan naszej mikrobioty i jej dysbiozę. Dlatego warto zadbać o prawidłowy stan mikrobioty jelitowej.
- Najlepszym rozwiązaniem będzie spożywanie zdrowej nieprzetworzonej żywności, unikanie słodyczy i tłuszczów trans.
- Spożywanie żywności probiotycznej/zawierającej żywe dobroczynne mikroorganizmy tj., kiszone ogórki, kiszone buraki, kiszona kapusta, jogurtów probiotycznych i innej żywności probiotycznej. Napojów fermentowanych jak kefir czy maślanka.
- Żywność probiotyczna i preparaty probiotyczne (dostępne w aptekach), najlepiej spożywać w obecności Prebiotyków. Można to porównać do rzucenia nasionka na beton, nie urośnie, gdyż potrzebuje żyznej gleby. Tak samo jest z produktami probiotycznymi i żywnością probiotyczną, ona potrzebuje pożywki, czyli prebiotyków, do których zaliczamy między innymi:
– Inulinę, którą znajdziemy między innymi w cebuli, cykorii, czosnku.
– Oligofruktozę, która powstaje z hydrolizy łańcucha inuliny i jest dodawana najczęściej do probiotycznych preparatów w aptece (choć czasem w zbyt małej ilości).
– Błonnik pokarmowy, dostępny w owocach ze skórką, w warzywach korzeniowych jak buraki czy marchew, w strączkach jak fasola czy soczewica, w warzywach kapustnych itd.
– Skrobię oporną, która występuje w niedojrzałych bananach, ryżu brązowym, soczewicy, fasoli.
W badaniu Dana L. Mincer; Ishwarlal Jialal, 2020, wskazano na teorię nieszczelnego jelita w chorobie Hashimoto, w którym dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita, dzięki czemu dochodzi do penetracji białek. W ten sposób zachodzi zjawisko podobne do mimikry molekularnej, gdzie wytwarzane zostają przeciwciała przeciwko antygenom. Taki antygen może być bardzo podobny do peroksydazy tarczycowej i w ten sposób tworzą się przeciwciała przeciwko temu enzymowi. Tak – bezwzględnie dieta w Hashimoto powinna zawierać w sobie produkty, które będą wspierać jelita.
Niski indeks glikemiczny w diecie Hashimoto:
Badania pokazują, że hormony tarczycy mają kluczowy wpływ na metabolizm glukozy a tym samym na rozwój insulinooporności. Wiąże się to ze zmniejszonym przepływem krwi w tkankach obwodowych i uszkodzeniem transportera glukozy w błonie plazmatycznej.
Mechanizm zaburzenia gospodarki węglowodanowej w chorobach tarczycy nie jest do końca poznany, ale występuję u POŁOWY chorych. Zaleca się więc dietę z niskim indeksem glikemicznym.
Warzywa zielone w diecie Hashimoto:
- Zawierają substancje wolotwórcze, antyodżywcze (goitrogeny, tioglikozydy) – podczas gotowania bez przykrycia, przez zmianę pH w znacznym stopniu zostają usunięte z pożywienia, a także podczas krojenia i procesów fermentacji. W przypadku osób u których rozwinęły się wole lub stwierdzono duży niedobór jodu ogranicza się spożywanie surowych warzyw (ale trzeba by było zjeść 0,5 kg kapusty surowej na raz, żeby coś się zaczęło dziać).
- Są przeciwzapalne (chlorofil, kw. foliowy, wapń, magnez, żelazo, potas, witamina C). Najlepszym rozwiązaniem będzie urozmaicenie diety w Hashimoto: jednego dnia smoothie z jarmużu, drugiego parzona kapusta do obiadu.
Laktoza w diecie Hashimoto:
- 60 % osób z Hashimoto (a w niektórych źródłach podają 82%) ma stwierdzoną nietolerancję na laktozę (cukier mleczny).
- Nietolerancja laktozy związana jest z niedoborem laktazy, która odpowiada za trawienie laktozy w przewodzie pokarmowym. Powoduje liczne problemy z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego i zaburzeniem wchłaniania wielu leków, w tym lewotyroksyny.
- Najwięcej laktozy znajduje się w świeżym mleku, w pozostałych produktach mlecznych jest jej mniej, a w serze żółtym są dosłownie śladowe ilości laktozy. Nietolerancja laktozy jest to sprawa indywidualnego dopasowania bezpiecznej dawki laktozy. Najczęściej proponuje się eliminowanie mleka i zastąpienie do mlekiem bez laktozy. Dobrze jest też odsunąć zażycie lewotyroksyny od spożycia produktów z laktozą, gdyż mogą przyhamować wchłanianie leku. Całkowite eliminowanie produktów mlecznych, może nieść za sobą niedobory np. wapnia, które są szczególnie niebezpieczne dla dzieci, kobiet w okresie menopauzy.
Gluten w diecie Hashimoto:
- Gluten odstawiamy tylko wtedy, kiedy mamy stwierdzoną celiakie (chorobę trzewną), lub ograniczamy go, jeżeli mamy udowodnioną nietolerancję. Diagnostyka w kierunku celiakii to oznaczenie specyficznych przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej w klasie IgG, przeciw deamidowanym peptydom gliadyny w klasie IgA, Uzupełnieniem jest badanie genetyczne HLA-DQ2/DQ8, w ostateczności histopatologiczna ocena wycinków błony śluzowej pobranych z jelita cienkiego. Nietolerancja na gluten powoduje takie objawy jak, osłabienie, przewlekłe biegunki tłuszczowe, wzdęcia brzucha, u dzieci dochodzi do zaburzeń wzrostu, niedokrwistości i zaburzeń metabolizmu kości. Źródła glutenu to pszenica, żyto, jęczmień, owies (głównie z powodu zanieczyszczeń krzyżowych).
- Komitet Ekspertów Sekcji Dietetyki Lekarskiej Polskiego Towarzystwa Dietetyki Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), dokonał recenzji artykułu o diecie bezglutenowej w Hashimoto. Według POLSPEN, dieta bezglutenowa pacjentów z chorobą Hashimoto jest uzasadnione tylko w przypadku współistnienia z chorobą Celiakią. Nie należy zachęcać do diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto bez współwystępującej celiakii lub innej formy nietolerancji na gluten.
- Celiakia u osób z Hashimoto występuje do 10 razy częściej w porównaniu do populacji zdrowej. Może to wynikać z mimikry molekularnej, która prowadzi do reakcji krzyżowej układu odpornościowego.
- Gluten zawierający prolaminy powoduje zmiany w funkcjonowaniu kosmków jelita cienkiego, co przyczynia się do nieprawidłowego wchłaniania substancji odżywczych oraz leków, w tym lewotyroksyny.
- W badaniu Dziekan Kaličanin i in. z 2020 roku nie potwierdziły tezy, aby dieta bezglutenowa była korzystana dla pacjentów z Hashimoto. Pełne ziarna są bogate w błonnik pokarmowy, który jest potrzebny do wytwarzania SCFA (krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Tak samo zgodnie z innym badaniem, gdzie spożywane było musli zawierające głównie pełne ziarna, wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem dodatniego wyniku na przeciwciała TPOAb lub TgAb.
- Osoby, które odstawiają gluten czują wyraźną poprawę, ale może to być związane także z ostawieniem produktów pszennych wysoko przetworzonych jak ciasteczka, bułeczki słodkie, ciasta, fast food. Aby całkowicie nie eliminować glutenu bez konkretnej przyczyny wymienionej wyżej, można skupić się bardziej na produktach z niskiego przemiału, żytnich, gryczanych, orkiszowych, owsianych. Co więcej, całkowite wyeliminowanie produktów z glutenem, może doprowadzić do wielu niedoborów (żelaza, wapnia, cynku, manganu, selenu, kwasu foliowego, magnezu).
Soja w diecie Hashimoto:
- Soja – w przypadku osób, które biorą lewotyroksynę należy przesunąć min. 4 godz. spożycie soi przed dawkowaniem leku.
Mniej tłuszczu zwierzęcego w diecie Hashimoto?
- W badaniach Shao, SS i in. i Zhang, X. i in stwierdzono, że diety o wysokiej zawartości tłuszczu zwierzęcego powodują zaburzenia tarczycy szczurów. Wzrasta TSH i zmniejsza się całkowita T4 i FT4. Wyniki badań opublikowanych w 2020 roku „Różnice w spożyciu żywności między pacjentami z zapaleniem tarczycy Hashimoto a osobami zdrowymi”, potwierdziły te spostrzeżenia’, jednak w tym artykule wskazano, aby nie ograniczać spożycia tłuszczu zwierzęcego, bez dalszych badań.
- Natomiast dietę osób z Hashimoto, można wesprzeć olejami roślinnymi. Olej z pestek dyni, oliwa z oliwek, są bogate w składniki bioaktywne, tokoferole, fenole, które działają przeciwzapalnie. Szczególnie oliwa z oliwek, sugeruje się, że ma działanie korzystne dla zdrowia w przypadku chorób autoimmunologicznych.
Substancje bioaktywne w diecie Hashimoto:
- Flawonoidy są związkami, które działają przeciwzapalnie. Są one dostępne szczególnie w warzywach i owocach o intensywnej barwie (wiśnie, winogrona czerwone, pomidory, porzeczki, maliny, jagody, jabłka, borówki, szpinak, papryka) a także w roślinach strączkowych, kakao, herbacie, tofu, migdałach i wielu innych. Bakterie jelitowe metabolizują polifenole w wiązki bioaktywne, które mają korzyści kliniczne. Odpowiednie ich spożycie może przynieść wiele dobrego, zwłaszcza w chorobach przewlekłych.
- Niektóre polifenole, znajdujące się na przykład w zielonej i czarnej herbacie, mogą hamować wzrost szkodliwych bakterii, takich jak Helicobacter pylori, Listeria monocytogenes i Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Salmonella typhimurium, a także grypy HIV, Candida, wirus zapalenia wątroby typu C.
- Część flawonoidów reguluje poziom glukozy poprzez przekazywanie sygnałów, które nasilają wydzielanie insuliny, zmniejszają apoptozę, promują proliferację komórek β oraz zmniejszają insulinooporność, stany zapalne i stres oksydacyjny w mięśniach i różnych komórkach.
Dieta w Hashimoto - przykładowy jadłospis 1800 kcal.
Jeżeli potrzebujesz wsparcia Dietetyczki Klinicznej, która dobrze rozumie tą chorobę z własnej autopsji, sprawdź ofertę indywidualnych konsultacji dietetycznych (TAK CHCĘ SIĘ WIĘCEJ DOWIEDZIE)
Źródła:
- „Znaczenie czynników żywieniowych i postępowanie dietetyczne w zapaleniu tarczycy Hashimoto”, Paulina Ihnatowicz, Małgorzata Drywień, Paweł Wątor, Joanna Wojsiat, 2020.
- Anne Marie Uwitonze and Mohammed S. RazzaqueRole of Magnesium in Vitamin D Activation and Function American Osteopathic Association | Published online: March 1, 2018
https://doi.org/10.7556/jaoa.2018.037
- „Masz to we krwi” Paulina Ihnatowicz, Emilia Ptak 2017.
- „Różnice w spożyciu żywności między pacjentami z zapaleniem tarczycy Hashimoto a osobami zdrowymi”, Dziekan Kaličanin i in. 2020.
- Shao, SS i in. Spożycie smalcu w diecie powoduje dysfunkcję tarczycy i nieprawidłową morfologię u szczurów. Acta Pharmacol. Grzech. 2014
- Zhang, X. i in. Dieta wysokotłuszczowa bogata w nasycone i jednonienasycone kwasy tłuszczowe powoduje zaburzenia profilu lipidowego tarczycy i hipotyroksynemię u samców szczurów. Nutr. Żywność Res. 2018.
- „Hashimoto zapalenie tarczycy” Dana L. Mincer; Ishwarlal Jialal, 2020.
- „Wpływ polifenoli i innych bioaktywnych substancji na zdrowie człowieka”, César G. Fraga i in. 2019.
- ZASADY SUPLEMENTACJI I LECZENIA WITAMINĄ D – NOWELIZACJA 2018 r.