Rtęć w jedzeniu, czy występuje i mamy się jej bać?

Aktualne Rozporządzenie 1881/2006 tekst skonsolidowany (czyli z późniejszymi zmianami), załącznik, sekcja 3: Metale, nie uwzględnia szeregu produktów spożywczych w których może występować rtęć. Rozporządzenie skupia się wyłącznie na produktach pochodzenia morskiego i wyłączyło między innymi produkty zbożowe które w Polsce stanowią około 30% udziału w całej diecie. W tekście Rozporządzenia 1881/2006 dotyczącego rtęci, wpisano uzasadnienie, na postawie którego pomniejszono liczbę produktów z limitowaną zawartością ilością rtęci. W rozporządzeniu czytamy o Europejskim Urzędzie ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) która w 2004 roku wystawiła opinię dotyczącą występowania rtęci i metylortęci w żywności. W ramach tej opinii ustalono PTWI, dla rtęci i metylortęci (Provisional Toleable Weekly Intake), na poziomie 1,6 μg/kg masy ciała. Z uwagi na ponad 90% -owe występowanie metylotręci w rybach i owocach morza, objęto tę grupę produktów rozporządzeniem i limitami, natomiast pozostałe produkty ze względu na nie, występowanie metylortęci, zostały pominięte, gdyż stwierdzono, że nie budzą większego zagrożenia.

Na stronie Europejskiej Agencji Środowiska w listopadzie 2018 został opublikowany artykuł “Rtęć: ciągłe zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi”. Zwraca się w nim uwagę na zawartość rtęci w owocach morza i wpływem rtęci na płody i małe dzieci. Oszacowano, że w Europie w każdym roku rodzi się ponad 1,8 mld dzieci, gdzie poziom rtęci przekraczał zalecane normy. Zalecenia EFSA potwierdzają, zwrócenie szczególnej uwagi na produkty rybołówstwa, które mogą zawierać zwiększone ilości rtęci i nakładają TWI dla metylortęci dla kobiet w wieku rozrodczym.

W Europie obserwujemy spadek wykorzystywania rtęci, co pokrywa się ze spadkiem zawartości rtęci w wykazanych produktach. Natomiast zauważa się, wzrost uwalniania rtęci w pozostałych częściach świata co jest powiązane z rozwojem gospodarczym. W 2013 przyjęto pierwszą globalną umowę międzynarodową ” Konwencję w Minamaty”, która weszła w życie w 2017 roku w celu rozwiązania problemu rtęci na świecie, jednak na jej wyniki należy jeszcze poczekać, jak wskazuje artykuł. Niepokojące może się także wydawać, że rtęć przemieszcza się na duże odległości i że połowa rtęci odkładająca się w Europie jest spoza naszego kontynentu. Dodatkowo EEA opublikowała najnowszy raport „State of water” z którego wynika, że niemal

46 000 zbiorników wód powierzchniowych w Europie nie odpowiadają dyrektywie wodnej i normom na zawartość rtęci. W opracowaniu Przemysłu Spożywczego z 2017 roku “Ryby jako źródło narażenia człowieka na rtęć” wykazano najwyższe średnie stężenie rtęci w rybach świeżych, a najniższe w rybach z puszki.

Należy zwrócić szczególną uwagę, na występowanie podwyższonych dopuszczalnych poziomów metylortęci u ryb drapieżnych jak tuńczyk, miecznik, dorsz i szczupak, jak wskazują badania EFSA z 2015. Dlatego też zaleca się, aby zwrócić uwagę na ilość spożywanych ryb z grupy “tzw. ryzyka” tak aby nie przekroczyć TWI dla metylortęci. Wydaje się, że rozwiązaniem jest bilansowanie diety z różnych rodzajów ryb, aby dostarczyć cennych kwasów z grupy omega-3, a także poddanie ich obróbce mającym na celu usuniecie części ryby w których kumulowane są zanieczyszczenia środowiska.